De mogelijkheden en valkuilen bij woningaanpassingen

Om dat mogelijk te maken moet de woning en het complex wel geschikt zijn of gemaakt worden. Met het aanbrengen van een aantal aanpassingen maak je woning en complex 'levensloopbestendig'. Soms lijkt het of we met kleine aanpassingen een groot effect kunnen bereiken. Maar let op! vaak zijn er grotere bouwkundige aanpassingen nodig.

Een aantal aanpassingen in de woning kunnen zijn:

- een handigere indeling van de woning.
- het verwijderen van dorpels/drempels.
- het aanpassen van keuken, toilet en badkamer.

Een klein stukje geschiedenis

Een aantal toegankelijkheidszaken zijn bepaald in het bouwbesluit. Sinds 1992 bestaat er in Nederland een bouwbesluit waarin de technische bouwvoorschriften vastgelegd zijn in gemeentelijke bouwverordeningen die voor het hele land gelijk zijn. ?In 1997 zijn in het Bouwbesluit een aantal basiseisen voor toegankelijkheid opgenomen waaraan alle nieuwbouwwoningen en ingrijpend gerenoveerder woningen moeten voldoen zoals bijvoorbeeld:
- drempels mogen maximaal 2 cm hoog zijn.
- een minimale doorgangsbreedte van deuren van 85 cm.
- er moet een draaicirkel zijn voor rolstoelen op gallerijen en ruimte voor een lift.

In het Bouwbesluit zijn ook een aantal eisen opgenomen die betrekking hebben op de toegankelijkheid van gebouwen. Regelmatig wordt het Bouwbesluit herzien, zijn er eisen gewijzigd en zijn er nieuwe artikelen toegevoegd.

Indien je wijzigingen aan zou willen brengen in gemeenschappelijke delen dan kan het zijn dat er een vergunning aangevraagd moet worden. De aanpassing moet dan voldoen aan de laatste versie van het bouwbesluit. Onder gemeenschappelijke delen vallen o.a.: het uiterlijk van het complex, draagmuren, kozijnen, buitenwanden en dak. Let op! ook het balkon, de balkon-constructie, de cv-radiatoren, de voordeur, de balkondeur, de raamkozijnen, borstweringen, galerijen, de ventilatiekanalen, het hek- en traliewerk etc. van de eigen appartementen vallen onder gemeenschappelijke delen.
Daarom moet er voor het aanbrengen van aanpassingen aan bovengenoemde te allen tijde toestemming gevraagd worden aan de Vereniging van Eigenaars.

Hieronder volgen een aantal belangrijke zaken waar je op moet letten bij het uitvoeren van aanpassingen in de woning:
Handigere indeling van de woning door bijvoorbeeld het verwijderen van een binnenwand. Je begint met het controleren of het een dragende muur is. Een dragende muur is namelijk altijd een onderdeel van de constructie van het complex. Deze mag niet zo maar verwijderd worden. Steenachtige muren (baksteen, gasbeton, beton) vereisen veel steun. Holle wanden (gips op houten frame) vormen nauwelijks een belasting van de vloer. Toch kun je zo'n lichtgewicht muur ook niet zonder meer verwijderen.
Verder kan het zijn dat er in de wand leidingen van elektra, gas, water of andere installaties zijn opgenomen.

Dorpels/Drempels

Ondingen als ze te hoog zijn. Maar mag je ze zo maar verwijderen. We maken een onderscheid in een dorpel van de voor- en achterdeur, de badkamerdeur en de overige drempels in de woning.
In het reglement van de VvE staat dat de voor- en achterdeuren onder de gemeenschappelijke zaken en de opstal van het complex vallen. Dit betekend dat je zonder toestemming van de VvE nooit een dorpel van de voor- of achterdeur mag verwijderen.
De dorpel van je voordeur is niet alleen voor de deur maar loopt door en vormt een onderdeel van de basis voor de opbouw. Haal je een deel weg dan is het de vraag of de basis nog stabiel genoeg is. Tevens werkt een dorpel bij de voor- en achterdeur ook als waterkering en kan het zijn dat jou voordeur brandvertragend is om brandoverslag naar andere woningen te voorkomen. Reden genoeg om deze dorpels niet te verwijderen maar het hoogteverschil met bijvoorbeeld een licht hellend rooster van metaal te overburggen. Maar let op! wanneer de balkon- of de galerijvloer wordt opgehoogd met bijvoorbeeld een vlonder om het hoogte verschil weg te werken dan moeten vaak de balustrades ook voorzien worden van een extra leuning.

Ook bij de badkamer geldt de dorpel als waterkering, deze mag echter wel aangepast worden in een lagere afgeronde of afgeschuinde hardsteen- of kunststeendrempel. Het gevolg van de verlaging van de dorpel is dat de deur te kort is en er een te grote kier ontstaat waardoor al het vocht van de badkamer de woning in komt. Het beste is om een andere deur te plaatsen.
De dorpel onder elke binnendeur kan over het algemeen verwijderd worden. Maar let op! Ook hier word de kier onder de deur groter waardoor de luchtstroom als tochtklacht ervaren kan worden. Tegenwoordig zijn er wel veel oplossingen voor het wegwerken van de ruimte die ontstaat tussen de vloerbekleding van de verschillende ruimtes.

Het aanpassen van keuken, toilet en badkamer.

Let op bij het plaatsen, verplaatsen of vervangen van wandcontactdozen, schakelaars of uitbreiding van uw groepenkast. De elektraleidingen zijn aangesloten via de groepenkast op de kabels van het energiebedrijf. In de meterkast bevindt zich een aansluitkast waarin de hoofdzekering zit. De aansluitkast is verzegeld.
In bepaalde ruimten is het aarden van stopcontacten verplicht zoals de "natte" ruimten zoals de keuken en de badkamer.
De schakelaars of aansluitingen moeten zich minimaal 60 cm van de wastafel, douche of badvoorziening bevinden en aangesloten zijn op een aardlekschakelaar in de meterkast. Losse draden of schakelaars in de badkamer en toiletruimte zijn niet toegestaan.

Keuken

Had u misschien plannen om uw keuken te verbouwen? Denk dan ook hier alvast aan de toekomst. Let bijvoorbeeld op:
Goede verlichting door fellere spots met lichtpunten.
Wel of geen bovenkastjes. Veel mensen kunnen niet of niet gemakkelijk bij hun bovenkastjes en moeten op een krukje staan. Je kunt ook je huidige bovenkastjes opnieuw laten bevestigen aan de muur maar dan op een hoogte waar je er beter bij kunt.?Voorkom bukken.
Plaatsing van handrail langs de hele aanrecht.
Vervang onderkastjes met planken door keukenlades. Deze kun je helemaal uitschuiven en kom je gemakkelijker bij de spullen die achterin staan.? 
Eenvoudige bediening van kranen door bijvoorbeeld eengreepsmengkranen. Deze hebben één hendel die je naar links of rechts verschuift voor warm of koud water en omhoog schuift om de kraan open te zetten. De hendel is vaak heel licht te bedienen. Bovendien is het gemakkelijker de temperatuur van het water te regelen.
Koken: Wanneer het koken op gas bezwaarlijk wordt, bestaat de mogelijkheid om te gaan koken op keramische- of inductiekookplaat. Hiervoor moet vaak een extra groep aangebracht worden in de groepenkast. Een veilige kookplaat, zoals een keramische of inductiekookplaat, heeft geen open vuur. Dit is veilig wanneer je per ongeluk vergeet het vuur uit te doen. Ook het gevaar van het gas aanlaten, waarbij het vuur door een wind- of tochtvlaag uitwaait, is niet meer mogelijk.
Er zijn verschillende veilige kookplaten: een keramische kookplaat met overkookalarm. Deze kookplaat schakelt zichzelf bij overkoken automatisch uit; een (keramische of inductie)kookplaat met ingebouwde ‘pan-herkenning’. Het verwarmingselement werkt alleen wanneer er een pan opstaat. Zodra de pan van het vuur genomen wordt, schakelt de kookzone automatisch uit. Bij een restwarmte-indicator kan je aflezen of de kookzone geheel is afgekoeld;

Wil je een open keuken. Let op! Het maken van een open keuken kan alleen als de woning is uitgerust met mechanische ventilatie. Het is niet toegestaan een open keuken te maken als je een geiser, kachel of een ander zogenaamd open verbrandingstoestel hebt. 

Mechanische ventilatie en verbouwing:

Een mechanische ventilatie is een afvoersysteem door het hele huis dat lucht uit de woning afvoert. Een speciale ventilatiebox zuigt via luchtkanalen en afvoerventielen lucht weg uit de keuken/wasemkap, badkamer, toilet en eventueel berging. In deze ruimten zitten afvoerventielen in het plafond of wand.
Bij installatie en oplevering is het systeem in de woning ingeregeld. Het inregelen wordt gedaan met behulp van het instellen van de ventielen per ruimte. Door meting aan de luchtstroom in de kanalen wordt het systeem zo ingeregeld dat in iedere ruimte de verversing van lucht optimaal en aan de normen voldoet. Laat dit werk alleen uitvoeren door erkende onderhoudsbedrijven in overleg met de VvE.
Is er in uw complex een collectieve ventilatie dan is er ook nog eens een collectief luchtafvoerkanaal.
Let op! Indien de situatie in de woning wordt veranderd door verbouwing bijvoorbeeld een wijziging van de indeling dan moet het systeem opnieuw inregeld worden.

Drempelhulp

Jaarlijks gebeuren er vele ongelukken in en om het huis doordat mensen struikelen of uitglijden over een drempel of dorpel. Dit heeft soms heel nare gevolgen. Drempelhulpen kunnen hierbij uitkomst bieden.

Drempelhulpen maken woningen en appartementen in alle denkbare situaties toegangkelijk voor bijvoorbeeld als je slecht ter been bent, gebruikmaakt van een rolstoel of rollator. Een drempelhulp is in dit geval een veilige, duurzame en gebruiksvriendelijke oplossing.

Badkamer en toilet

De toegangsdeur. Zorg dat de deur van de badkamer naar buiten open draait. Als iemand in de badkamer gevallen is en niet kan opstaan en vlak achter de deur ligt, kan een ander de deur niet openen als deze naar binnen opendraait. Verder verkleint een openstaande deur de badkamer wanneer deze naar binnen opendraait.
In sommige gevallen is het ook handig om een schuifdeur te plaatsen. Bijvoorbeeld bij gebruik van een rolstoel of rollator. Let op! voor het plaatsen van een schuifdeur is voldoende ruimte links of rechts van de deuropening nodig, zodat de deur bij het openen volledig weggeschoven kan worden.

Een verhoogd toilet. De makkelijkste oplossing is een verhoogde toiletzitting. Is er al een hangende toiletpot in aanwezig dan is het misschien mogelijk de toiletpot hoger aan de muur te bevestigen. Verder zijn er verhoogde toiletzitting verkrijgbaar inclusief beugels die niet aan de muur bevestigd hoeven te worden maar die door middel van een stellage naast de toilet gezet kunnen worden. Hierdoor is het toilet verbouwen niet nodig.

Een gladde vloer in badkamer/toilet. Gebruik anti-slipmatten of stickers voor een stroeve ondergrond tijdens het douchen of baden. Er kan ook een anti-slipcoating op de vloer aangebracht worden. Dit is een stroeve laag die over de vloertegels wordt aangebracht. Je kan er ook voor kiezen om de badkamervloer te vervangen door een vloer van anti-sliptegels.

De douchehoek. Opstapjes maken het douchen onveilig. Verwijder dan de douchecabine, de douchebak of de badkuip uit de badkamer en maak een drempelloze douchehoek. De vloer en muur rondom de douchekop worden dan net als de rest van de badkamer betegeld. Wanneer de vloer van de doucheruimte vloeiend afloopt (met voldoende afschot) naar de afvoer, is er geen douchebak of een vloer met opstaande randen nodig. Een gelijkvloerse douche is bovendien eenvoudiger schoon te houden.
Verder kunnen er steunbeugels aangebracht worden waaraan je je vast kan houden. Steunbeugels in de douche bieden ook houvast bij het wassen.
Is er nog meer houvast nodig tijdens het douchen dan is de douchestoel een uitkomst.
Let op: ?de normale glijstang van de douchekop is niet stevig genoeg om u aan vast te houden.

Het plaatsen van een thermostaatkraan. Met deze kraan kun je het water uit de douchekop op een vaste temperatuur zetten. Dan is ook hier de eengreepsmeng-kraan een uitkomst als bediening. Het is geen enkel probleem de standaard kraan in de douche te vervangen door een douchethermostaatkraan, mits er voldoende waterdruk is. Weinig waterdruk komt vooral voor als er een kleine keukengeiser is. Tevens bespaar je met een thermostaatkraan zowel water als energie.

Conclusie: als je ingrijpende wijzigingen wilt aanbrengen in je eigen woning vraag dan altijd goedkeuring aan de VvE. Is er toestemming laat dan altijd een bouwkundige of installateur je wijzigingen beoordelen en laat je goed adviseren.