nul-op-de-meter? deel1

Hoe maak ik een woning

Hoe maak ik een woning "nul-op-de-meter" ? (deel 1) Door: Sjoerd Bakx

Een woning die ten minste evenveel energie opwekt als voor het gebruik nodig is. Simpel toch? Nou, het is wat gecompliceerder dan je in eerste instantie zou denken. 'Nul-op-de-meter' is hip en verkoopt, maar er zijn ook valkuilen! In deze blog vertel ik er meer over. Deze week stap 1: 'warmtevraag beperken'.

Deze vraag wordt regelmatig gesteld als ik als adviseur installatieconcepten aan tafel zit. 'Nul-op-de-meter' is hip en verkoopt, maar er zijn ook valkuilen! In deze blog vertel ik er meer over. Deze week stap 1: 'warmtevraag beperken'.

Wat is een nul-op-de-meter woning?
Een woning die ten minste evenveel energie opwekt als voor het gebruik nodig is. Simpel toch? Nou, het is wat gecompliceerder dan je in eerste instantie zou denken. Let op: we praten bij nul-op-de-meter over gebouwgebonden energie én gebruiksgebonden energie. Met name voor de laatste zullen goede afspraken gemaakt moeten worden met de eindgebruiker. Ook moeten netwerkkosten voor de aansluitingen meegerekend worden.

Is 'nul-op-de-meter' hetzelfde als BENG?
In Nederland wordt ook gesproken over de BENG-woning, ofwel: Bijna Energie Neutraal Gebouw. Deze eis zal in de nabije toekomst de huidige energieprestatiecoëfficiënt (EPC) van het Bouwbesluit gaan vervangen. Vooralsnog beperkt BENG zich tot de gebouwgebonden energie. Een nul-op-de-meter woning gaat dus veel verder.

Maak gebruik van de 'trias energetica'
Hoe zat het ook alweer? Iets met het beperken van de energievraag toch? Juist! Stap 1 van de trias energetica is het beperken van de energievraag, onmisbaar om tot een energiezuinige (en comfortabele) nul-op-de-meter woning te komen. Waarom? Een woning die niet of nauwelijks is geïsoleerd heeft te veel warmtevraag en daardoor een hoger verbruik van energie. Om dit te compenseren zijn meer duurzame energiebronnen nodig om nul-op-de-meter te realiseren. Dit past niet altijd in het ontwerp.
Een voorbeeld: 50 m² zonnepanelen op een dakvlak van 'slechts' 40 m²...

Oké, de warmtevraag beperken. Maar hoe dan?
De woning goed isoleren is een must. Dit kan met verschillende systemen: prefab gevel- en dak-elementen, voorzetwanden, maar ook bouwsystemen die in het werk kunnen worden aangebracht. Er komen steeds nieuwere en betere systemen op de markt. De industrie staat zeker niet stil op dit gebied.

Als de woning wordt geïsoleerd zijn er een aantal punten waar rekening mee gehouden moet worden. Dit speelt met name bij renovatieprojecten. Moet de eindgebruiker gedurende de bouw in de woning blijven wonen? Kan (en mag) het gevelbeeld veranderen ten opzichte van de bestaande toestand? Hoe ga ik om met koudebruggen? In een bouwteam wordt vaak gezamenlijk gezocht naar een geschikte oplossing.
Een tweede punt van aandacht dat vaak wordt onderschat is het realiseren van een goede luchtdichtheid. Hoe beter de woning geïsoleerd, hoe groter de kans dat warmte verloren gaat via naden en kieren. Een goede luchtdichtheid kan gerealiseerd worden door in de uitvoering extra aandacht te besteden aan het afdichten van aansluitingen. Niet door alles te 'PURREN', maar door gebruik te maken van speciale producten. Ook hier geldt weer: er komen steeds nieuwere en betere systemen op de markt.

Alle naden en kieren afdichten? De woning wordt een plastic zak!
Als je het goed doet wel! Daarom is een ventilatiesysteem nodig om te zorgdragen dat de woning voldoende verse lucht binnen krijgt. Door gebruik te maken van balansventilatie met warmteterugwinning (WTW) wordt de koude buitenlucht in de winter opgewarmd door de uitgaande binnenlucht. Een comfortabele en zeer energiezuinige manier van ventileren. Ook op dit gebied zijn verschillende oplossingen mogelijk: van een (centraal) ventilatiesysteem in een installatieruimte in combinatie met luchtkanalen (zoals te zien op de foto) tot (decentrale) oplossingen die direct in de gevel worden geplaatst. Ga vooral niet proberen om het wiel opnieuw uit te vinden. Laat je goed voorlichten!

Hoe ga ik de woning verwarmen?
Er zijn verschillende mogelijkheden. Vaak wordt in nauw overleg met de installatieadviseur en verschillende fabrikanten een compleet installatieconcept voor de woning uitgewerkt. Hier komt stap 2 van de trias energetica bij kijken: "Maak maximaal gebruik van energie uit duurzame bronnen".