Brandveiliger met woningsprinklers

In Nederland zorgen branden in de huiselijke omgeving voor de meeste slachtoffers. De meeste getroffenen zijn beperkt zelfredzaam. Volgens het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) is liefst 73% van de slachtoffers overleden voordat de brandweer ter plaatse is. De meeste slachtoffers (47%) zijn 60 jaar of ouder, hoewel die groep ‘maar’ 22% van de Nederlandse populatie uitmaakt.

Woningsprinkler maakt veilig vluchten mogelijk

De NOVB is van mening dat de woningsprinklerinstallatie hét middel is om de brandveiligheid significant te verhogen. Het is volgens haar een effectief middel vooral omdat een woningsprinkler alleen bij een werkelijke brand automatisch start met blussen. Uit onderzoek blijkt dat het aantal dodelijke slachtoffers met minimaal 82%, het aantal gewonden met minimaal 60% en de materiële schade met minimaal 50% afneemt.
De NOVB pleit voor het verplichten van sprinklerinstallaties zeker in woningen van de kwetsbaren in onze samenleving. Juist door die risicogroep valt er vaak zelf niets te kiezen. Deze aanbeveling klemt des te meer nu de sterke tendens is, dat de risicogroep zich snel uitbreidt. Ouderen blijven immers, vaak gedwongen door overheidsbeleid, langer zelfstandig wonen.

Brandveilige woningen

De overheid heeft bij wet een minimaal brandveiligheidsniveau vastgesteld. Bij die ondergrens zijn slachtoffers een ‘geaccepteerd’ risico. De wetgever bepaalde de maximaal toelaatbare vluchtweglengte, waarin opmerkelijk genoeg de mate van zelfredzaamheid van bewoners geen enkel criterium is.
Sinds 2003 is in nieuwbouwhuizen de rookmelder wettelijk verplicht gesteld, wat de brandveiligheid positief heeft beïnvloed. De rookmelder kent echter ook beperkingen. Zo blijken veel rookmelders niet te werken en recentelijk onderzoek toont aan dat veel kinderen niet wakker worden door een rookmelder die afgaat.
In de praktijk blijkt dat projectontwikkelaars en huizenbouwers op het gebied van brandveiligheid niet verder gaan dan het minimumniveau. Ook blijken kopers van woningen zich niet of nauwelijks bewust te zijn van de mate van brandveiligheid van hun woning. Het zou veel beter zijn als bewoners kunnen kiezen voor een woningsprinklerinstallatie en daarmee voor meer veiligheid van hun gezin.

Woningbranden en slachtoffers

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek was in 2011 sprake van 5.466 woningbranden met een schadebedrag van bijna 83 miljoen Euro. In 2011 kwamen bij brand 63 mensen om en bedroeg het aantal gewonden 882.
Het IFV onderzoekt iedere brand met dodelijke slachtoffers. Branden als gevolg van brandstichting, moord of zelfmoord sluit het IFV uit. In 2011 en in 2012 registreerde het instituut 28 dodelijke brandslachtoffers. In de periode 2008-2012 hebben in totaal 148 (niet-opzettelijke) woningbranden 160 dodelijke slachtoffers geëist.
Onderzoek wijst uit dat in de afgelopen jaar de overlevingstijd in een ruimte waar brand ontstaat gereduceerd is van 17 naar 3 minuten. Dat komt vooral doordat de afgelopen 20 jaar de wijze van woninginrichting drastisch is gewijzigd. De inrichting van woningen bevat veel meer materialen die bij verhitting brandbare rookgassen uitstoten, die op een bepaald moment bij aanwezigheid van voldoende zuurstof ontbranden. Afgezien van de toegenomen vuurlast beschikken huishoudens over steeds meer elektrische apparaten, die de kans op het ontstaan van brand vergroten.

Langer zelfstandig wonen

De overheid bepaalde in 2012 dat mensen met een lichte zorgbehoefte geen recht hebben op een plek in een verzorgingstehuis. Het gevolg is dat de groep zelfstandig wonende ouderen snel groeit. Juist die groep blijkt eerder slachtoffer te zijn van de gevolgen van een brand. Ouderen blijken vaak niet in staat tijdig te vluchten, bijvoorbeeld doordat ze zijn aangewezen op een traplift, een rollator of een ander hulpmiddel.

Effectieve brandbestrijding met woningsprinklers

Automatische sprinklersystemen bestaan al meer dan 100 jaar en hebben ruimschoots bewezen dat ze effectief en efficiënt branden detecteren, bestrijden en meestal ook blussen. Sprinklers redden mensenlevens en voorkomen verlies van gebouwen en goederen. Speciaal voor woningen zijn er de afgelopen decennia oplossingen ontwikkeld. De woningsprinklerinstallatie heeft als primair doel veilig vluchten mogelijk te maken.
In nieuwbouwwoningen en appartementen zijn woningsprinklers eenvoudig aan te brengen tegelijk met andere voorzieningen, zoals water, verwarming en elektriciteit. In bestaande woningen, ook met betonnen plafonds, zijn woningsprinklers te installeren. Dankzij zogenaamde wandsprinklers is het maken van leidingwerk naar het midden in het plafond overbodig. Met slimme oplossingen is het leidingwerk goed weg te werken.

Werking van een sprinklerinstallatie

- Een sprinklerinstallatie bestrijdt een brand geheel automatisch, zonder tussenkomst van mensen, snel en doeltreffend. De brand blijft tot één ruimte beperkt, waardoor de gevolgen van een brand minimaal zijn. In de meeste gevallen blijkt de brand al geblust als de brandweer arriveert.
- De temperatuur en de schadelijke stoffen die vrijkomen bij de brand bepalen, samen met de conditie van een bewoner, de overlevingstijd. De woningsprinkler is ontwikkeld om typische woningbranden onder controle te houden: in de ruimte met de brand wordt een situatie gecreëerd waarin mensen het korte tijd kunnen ‘uithouden’.
- Een woningsprinklersysteem bestaat uit sprinklerkoppen die verbonden zijn met een watervoorziening, bijvoorbeeld de waterleiding. In iedere afzonderlijke sprinklerkop bevindt zich een hittegevoelig element, dat bij een bepaalde temperatuur water doorlaat, zo de brand bestrijdt en de ruimte koelt. Sprinklers reageren met andere woorden op vuur en hete rook en niet op rook van sigaretten en kooklucht, zoals vaak wordt gedacht.
- Er zijn vele uitvoeringen en soorten sprinklers, die kleiner zijn dan een rookmelder. Woningsprinklers reageren sneller op een brand en sproeien, anders dan industriële sprinklers, het water meer naar de wanden, waar zich de kasten en gordijnen bevinden. Ook sproeien zij meer water in hete rookgassen en voorkomen zo de eerder genoemde flash-over.
- Sprinklersystemen zijn betrouwbaar. De afgelopen jaren is gewerkt aan verdere vereenvoudiging van vooral de woningsprinklerinstallatie, met een positief gevolg voor de kostprijs. Nederland beschikt over een zeer betrouwbaar waterleidingnet waar het sprinklersysteem direct op aan te sluiten is. Door het toilet te combineren met de woningsprinklerinstallatie wordt deze bij iedere toiletspoeling automatisch getest.

Kwaliteit van installatie en installateur

Voor effectieve werking van woningsprinklerinstallaties zijn ontwerpnormen vastgesteld, waaronder de NFPA13D. Nederland beschikt sinds kort over de NEN-2077 sprinklers voor woonomgeving. De betrouwbaarheid van de systemen is ook afhankelijk van de werkwijze van het installatiebedrijf. Een certificeringsregeling dat in ontwikkeling is waarborgt dat de installatiebedrijven over voldoende kennis en ervaring beschikken voor de aanleg van een woningsprinklerinstallatie.

Brandveiligheid is een keuze

De eigenaar/bewoner van een woning is zelf verantwoordelijk voor de brandveiligheid. Naast de wettelijk verplichte rookmelder kan een bewoner besluiten tot een hoger brandveiligheidsniveau door te kiezen voor een woningsprinklerinstallatie. Projectontwikkelaars die goed luisteren naar hun klanten bieden die optie gelukkig steeds vaker aan.
De NOVB vindt dat de overheid in de wet- en regelgeving in maatregelen zou moeten voorzien, die aansluiten bij de risico’s. Zo zou het logisch zijn, bewoners met een beperkte zelfredzaamheid te beschermen met een woningsprinklerinstallatie. Hoe kan men anders tijdig veilig vluchten als men afhankelijk is van hulp van anderen? In andere landen zijn dergelijke wettelijke maatregelen reeds genomen.