Consumentenbescherming voor de VvE

‎mr. C.T. Klepper, advocaat bij BVD advocaten

Inleiding‎

Hoewel veel VvE’s bestaan uit leden die als consument gekwalificeerd kunnen worden, heeft een VvE zelf niet de wettelijke bescherming van consumenten. Contractueel kan de VvE wel veel regelen om bescherming te verkrijgen die gelijkwaardig is aan de wettelijke consumentenbescherming. Bestuurders en beheerders doen er goed aan zich daarin te verdiepen; de belangen van de VvE en haar leden kunnen daardoor beter worden behartigd.

In dit artikel wordt uitgelegd wanneer wettelijk sprake is van een consument en welke bescherming een consument heeft. Vervolgens komt aan de orde waarom een VvE niet als consument beschermd wordt. Daarna volgt een overzicht van de mogelijkheden om de positie van de VvE contractueel te versterken. Ten slotte volgen enkele tips voor in de praktijk.

Wie is consument?

De wet definieert een consument als volgt: “natuurlijk persoon die niet handelt in de uitoefening van beroep of bedrijf”. Het moet dus gaan om een natuurlijk persoon, een mens van vlees en bloed. En die persoon mag in het concrete geval niet handelen in de uitoefening van beroep of bedrijf. Als een ZZP’er bijvoorbeeld een overeenkomst sluit met een leverancier van materialen voor zijn onderneming dan is wel sprake van een natuurlijk persoon. Maar omdat hij/zij handelt ten behoeve van de onderneming, is er geen consumentenbescherming van toepassing. Koopt diezelfde ZZP’er online schoenen voor privégebruik, dan is het consumentenrecht wel van toepassing.

Consumentenbescherming

De belangrijkste rechten van een consument onder het Nederlandse consumentenrecht zijn bedoeld om bescherming te bieden tegen oneerlijke handelspraktijken, misleiding en gebrekkige producten of diensten. Een consument heeft recht op duidelijke, volledige en eerlijke informatie over het product of de dienst vóór aankoop. Aanbieders van het product of de dienst moeten daarom voldoen aan wettelijke informatieplichten. Vooral bij online aankopen. Verder heeft een consument recht op bedenktijd, vooral bij online aankopen. Koopt een consument een product, dan moet het voldoen aan de door de verkoper gewekte verwachtingen van het product. Ook belangrijk is dat algemene voorwaarden ten opzicht van consumenten niet onredelijk bezwarend mogen zijn. De wet geeft een opsomming van afspraken die bij consumenten nooit in de algemene voorwaarden mogen staan. Ook afspraken worden vermoed onredelijk bezwarend te zijn, zijn in de wet opgesomd. Zo zijn er nog meer consumentenrechten te noemen.

Waarom is de VvE geen consument?

De VvE is juridisch gezien een vereniging. Dat is een rechtspersoon, geen natuurlijk persoon. Daarom voldoet een VvE niet aan de wettelijke definitie van consument. Het EU-Hof heeft in het arrest van 2 april 2020 bevestigd dat een VvE niet wordt aangemerkt als consument in de zin van de Europese richtlijn.

Hoewel veel leden van de VvE dus als consument worden gezien wanneer zij zelf bijvoorbeeld een installateur inschakelen voor reparatie van de CV-ketel, wordt de VvE niet als consument gezien als aan diezelfde installateur opdracht wordt verstrekt tot het aanbrengen van nieuwe rookgasafvoeren.

Hoe krijgt de VvE toch bescherming?

In de eerste plaats is van belang dat hier een mogelijkheid ligt voor de Nederlandse wetgever. De systematiek van het Europese recht is zo dat de lidstaten van de EU ene hogere graad van consumentenbescherming kunnen treffen voor zover deze verenigbaar is met de Verdragen. De Europese consumentenbescherming voorziet slechts in minimumharmonisatie; de reikwijdte van de bepalingen kan worden uitgebreid. In het eerder genoemde arrest van het EU-Hof is geoordeeld dat het toekennen van consumentenrechten aan verenigingen van eigenaren strookt met de door de richtlijn nagestreefde doelstelling van bescherming van de consument. De Nederlandse wetgever is daardoor bevoegd om consumentenrechten aan VvE’s toe te kennen, ondanks dat de vereniging geen natuurlijk persoon is.

Er bestaan mijns inziens goede argumenten voor de wetgever om VvE’s inderdaad consumentenbescherming te bieden. Veel VvE’s bestaan immers uit natuurlijke personen die met betrekking tot de VvE niet handelen in de uitoefening van beroep of bedrijf. Het gaat simpelweg om hun woning. Ook is relevant dat het bestuur van de VvE vaak wordt gevormd door leden van de VvE die evenmin handelen in de uitoefening van beroep of bedrijf. Het enkele feit dat leden van de VvE zijn verenigd rechtvaardigt wat mij betreft niet dat de VvE geen consumentenbescherming geniet.

Er zijn ook argumenten om VvE’s geen consumentenrechten toe te kennen. Steeds meer VvE’s worden bijgestaan door professionele beheerders, door wie ook ondersteuning wordt geboden in de contractvorming van grote opdrachten tussen de VvE en derden. In die gevallen kan een VvE niet worden gelijkgesteld aan een consument.

Op dit moment heeft een VvE dus geen wettelijke consumentenbescherming. Het zou goed zijn als brancheverenigingen, bestuurders en beheerders van VvE (blijven) lobbyen voor wettelijke consumentenbescherming voor VvE’s.

Een tweede mogelijkheid voor de VvE om toch consumentenbescherming te verkrijgen ligt in de zogenaamde reflexwerking van het consumentenrecht. Hoewel de wet hiervoor geen specifieke grondslag biedt is in de rechtspraak bepaald dat kleine ondernemingen soms toch bescherming kunnen genieten die eigenlijk alleen voor consumenten geldt. Als de positie van de onderneming sterk lijkt op die van een consument dan kan de rechter besluiten om consumentenbescherming toe te passen. De VvE kan dit argument ook hanteren. Vooral wanneer de VvE een contract sluit dat primair ten behoeve van particuliere eigenaren wordt gesloten. Het ligt wel steeds aan de concrete omstandigheden van het geval of de VvE met succes een beroep op de reflexwerking kan doen. Of dat beroep slaagt is voorafgaand aan een juridische procedure niet bekend. Deze mogelijkheid biedt de VvE op voorhand dus geen duidelijkheid maar kan soms wel uitkomst bieden als er al een geschil met bijvoorbeeld een aannemer is ontstaan.

Wil de VvE op voorhand duidelijkheid en zekerheid over de consumentenbescherming, dan is de derde optie het meest interessant. De VvE kan bij het sluiten van een overeenkomst met een aannemer of leverancier contractueel afspreken dat de wettelijke regels over de consumentenbescherming ook voor de VvE gelden in dit concrete geval. In het contract moet dan precies worden opgenomen welke wettelijke bepalingen van toepassing worden verklaard op de overeenkomst.

Praktijktips

Bestuurders van een VvE kunnen, bij offerteaanvragen die zij zelf aan bedrijven richten, vermelden onder welke voorwaarden de VvE opdracht wil geven. Tot die voorwaarden kan ook behoren dat een aantal specifieke regels van consumentenbescherming voor de VvE van toepassing worden verklaard in de (eventueel) te sluiten overeenkomst. Als dergelijke opdrachten niet door het bestuur zelf maar door de externe VvE-beheerder worden verstrekt namens de VvE, doet het bestuur er goed aan om in overleg met de beheerder af te stemmen onder welke voorwaarden opdrachten worden verstrekt aan aannemers, installateurs, leveranciers, etc.

Als het gaat om opdrachten met een voor de VvE groot financieel belang is het aan te raden juridische hulp in te schakelen bij de contractvorming. Een advocaat of jurist kan de VvE helpen om onder gunstige voorwaarden te contracteren. Juist als het gaat om het van toepassing verklaren van consumentenrecht is het belangrijk dat de formulering in de overeenkomst klopt. Juridische advieskosten zijn ten opzichte van kosten van groot onderhoud of verduurzaming relatief laag, terwijl het juridisch advies heel veel kan opleveren voor de VvE.

Staat uw VvE aan de vooravond van groot onderhoud, verduurzaming, renovatie, optoppen of andere grote projecten? Twijfel dan niet om contact op te nemen met een van onze specialisten. We helpen u graag.